Munro Mission 2023; 282 peaks, 4.500k, 200.000 altimeters

1 november. Dag 78. Carlton Residence Beaulieu sur Mer – hotel Oasis Nice 12,5k. Totaal 2.921k.

Auw. Auw. Ondanks ijspacks en een heel lang heet bad kon ik gisterenavond bijna niet slapen vanwege de pijn. De rechterenkel en scheen staken alsof iemand met een mes zat te purren. Wennen aan de nieuwe schoenen en een shinsplint ligt op de loer. Geen keus, ik moet het rustiger aan doen tijdelijk.

Ik trek me na ontbijt terug in de lounge voor administratieve werkzaamheden, een absolute hoogtepunt voor deze pelgrim. Sponsors benaderen en bedanken, mail wegwerken, artikelen voor magazines. Het is geen straf, buiten klatert de regen snoeihard tegen het asfalt. Het plenst de hele ochtend en naar later blijkt vertaalt het zich in witte sneeuwtoppen in het achterland van de Cote d’Azur.

Als ik om 13 uur ga lopen, is het droog, hooguit dreigend. Ik loop van Beaulieu sur Mer in slentertempo naar het centrum van Nice. Ik neem alle leuke paadjes die het dichtst langs het water voeren. Dat blijft een lastige. Mensen met veel (te veel) geld hebben stukken grond gekocht met een stulpje en vervolgens samen met Heras hekwerken geplaatst die de zee aan zicht onttrekken. Wandelaars lopen langs blinde muren en hekken.

Naar aanleiding van mijn blog gisteren over hekken en video surveillance in Monaco noemde iemand de term ‘sociale armoede’. Ik constateerde reeds dat geld niet per definitie gezelliger maakt. De vraag is of het gelukkiger maakt.

Uit onderzoek van Gallup blijkt dat mensen in rijkere landen gelukkiger zijn dan mensen in arme landen. Dit terwijl mensen in arme landen significant meer betekenis en zin ervaren dan mensen in rijke landen. Het zou in die zin goed zijn ons niet te richten op het nastreven van geluk, maar het zoeken naar zingeving.

Emily Esfahani is expert op het gebied van zingeving en ze stelt in haar onderzoek: ‘Zin komt voort uit onze relatie met andere mensen. Uit het nastreven van een doel dat iets bijdraagt aan de samenleving. Uit het begrijpen van onze ervaringen en onszelf, en uit de verbinding zoeken met iets dat groter is dan onszelf.’

De meeste onderzoeken wijzen wel uit dat sociale contacten en verbindingen een voorwaarde zijn voor geluk. Het boek Geluksversnellers benadrukt bijvoorbeeld het belang van verbinding met mensen die we waarderen en die ons waarderen. Ook uit de Spijtlijst van verpleegster Bonnie Ware kwam dit naar voren. Zij interviewde mensen die op hun sterfbed lagen. In sociaal opzicht zouden rijke mensen in hun omsloten huis ongelukkiger kunnen zijn. Maar wat is geluk?

Tegenwoordig is geluk onderwerp van een hele tak van wetenschap en je hebt ware gelukswetenschappers. Onze Nederlandse geluksprofessor Ruut Veenhoven onderzoekt geluk aan de Erasmus Universiteit. Zijn definitie van geluk: ‘Het is de mate waarin iemand voldoening schept in het leven als geheel. Geluk hangt volgens hem af van toeval, aanleg en het maken van keuzes.’

Het maken van keuzes ligt in het verlengde van het existentialisme, dat me aanspreekt; het lot in eigen handen nemen. Dat vergt inspanning, zeker als je ZZP’er bent. Bij het werken voor een organisatie worden een aantal dingen van buiten aangereikt; functie, structuur, agenda, sociale context en zelfontplooiing.

Geluk kun je meten op basis van talloze parameters als relatie, werk, inkomen, thuissituatie, gezondheid en vriendschappen. Het is zo subjectief als het maar zijn kan want voor ieder zijn andere dingen belangrijk.

Cabaretier Guido Weijers maakte een show over geluk. Hij maakte onderscheid tussen drie soorten geluk. 1. Geluk op de korte termijn zoals chocolade eten of nieuwe schoenen kopen. 2. Geluk op de lange termijn wat hij het goede leven noemt en het vertaalt zich in waarden als deugdzaamheid, gematigdheid, tevreden met je werk, en een goede gezondheid. 3. De derde pijler is zingeving, zinvol zijn, je nuttig voelen en je bekommeren om je medemens.

In de gelukshoek ontwikkelde Hadly Cantril al in 1965 zijn Cantril Ladder. Het is een eenvoudige manier om geluk te meten vanuit het uitgangspunt dat geluk subjectief is. Je geeft jezelf op een aantal vlakken een cijfer en herhaalt dat om te kijken of er een stijging of daling is. Ik ben niet zo van spelletjes en invuloefeningen maar het zou zomaar houvast kunnen bieden. Interessanter vind ik de vraag in hoeverre je met je eigen keuzes verantwoordelijk bent voor je eigen geluk. Hoeveel van je geluk is maakbaar? Zo sprak de controlfreak.

Sonja Lyubomirsky was hoogleraar aan de universiteit van California en deed al 18 jaar onderzoek naar geluk, toen haar boek De maakbaarheid van het geluk verscheen. Zij heeft met uitgebreid onderzoek onder tweelingen geleerd dat je gelukkiger kunt worden, ofwel je hebt invloed op je geluk. De helft van je geluksgevoel wordt bepaald door je genen, tien procent door je levensomstandigheden en de overige veertig procent heeft betrekking op de activiteiten die je zelf ontplooit. Dat laatste geeft wel hoop.

Ik heb moeite als ik de percentages lees, daarvoor is geluk in mijn ogen teveel een individuele aangelegenheid. Dan noemt Veenhoven het ‘toeval’, in mijn ogen de belangrijke wet van de aantrekking, die Lyubomirsky dan weer niet noemt. Geluk, je kunt er boeken over schrijven. Columns ook.

Vorig jaar stortte mijn wereld in en voelde het leven grijs, leeg en zinloos. Er was geen geluk meer, alleen een diepe, bodemloze put. Al sinds mijn jeugd heb ik een sterke beschouwer op mijn schouder die alles observeert, analyseert en er vervolgens vaak weinig van snapt. Doodvermoeiend. Het maakt dat je moeilijk verbinding kunt maken met mensen, met situaties. Eenzaamheid is het gevolg.

Inmiddels ervaar ik weer het geluk in de kleine dingen in de natuur, of de gestes van mensen; het tikken van tuien tegen een mast, het ruisen van de zee, paddestoelen in een herfstbos, een mooi glas wijn de geur van hout gestookt vuur, een warm bad na een dag afzien, een roofvogel die zweeft op thermiek, besneeuwde bergtoppen. Het geluk is alomtegenwoordig maar zit niet in een auto, meer spullen of een groter huis. Sterker nog:  Ik ben er inmiddels wel uit dat geluk voor mij moeilijk vindbaar is tussen de vier muren van een huis in een structuur die er op gericht is je mee te laten rennen en in het gareel te laten lopen.

Ik loop liever buiten de lijntjes. En liefst doe ik dat samen met mijn partner of een vriend of vriendin. Geluk is pas intens als je het kunt delen. Hoopgevend vind ik de gedachte dat geluk in kleine dingen zit en voor het grijpen ligt… Maar je moet het wel (kunnen) zien.

Ik leer van deze tocht dat mijn geluk voor een groot deel zit in het rustige(re) buitenleven. Een Tiny House met een kleine ecologische voetafdruk, je eigen groenten verbouwen. Hoe meer ik buiten ben, hoe rustiger ik word en hoe dichter ik bij mijzelf kom, al klinkt dat laatste als softe coachcrap. Je bent immers al jezelf, maar dat terzijde.

Bossen, bergen, meren en zee maken het hoofd leeg en duwen triviale zaken naar de achtergrond. In de natuur wonen en een significant deel van de tijd buiten zijn, zijn voorwaarden voor mijn geluk, leer ik hier. Ik was lang heel kwetsbaar en mijn leven was grijs. Hoe meer ik hier loop hoe meer de kleur terugkomt. Het is alsof een lege huls opnieuw gevuld moet worden met kleurrijke momenten zodat het leven weer glans krijgt.

Ik merk het als ik hier na maanden in de bergen, Nice inloop. Wat een lawaai, wat een verkeer, wat een chaos! Ik verlies direct een stuk verbinding met mijzelf, ben overprikkeld, geef me over aan Netflix (passief consumeren) in plaats van creatief schrijven (creëren).

Ik voel me vluchtiger, een schim van de man in de bergen. Het ritme waar ik me goed bij voel, is veel trager, ligt dichter bij de natuur dan bij de stad. Henry Thoreau, de Amerikaanse schrijver, schreef in 1854 al in Walden dat het leven in de stad, afgewisseld met een plek in het bos voor hem de ideale combinatie was om eenheid te voelen met de natuur. Ik herken totaal wat hij schrijft.

Een ander deel van het geluk, de zingevingskant, ben ik hier aan het onderzoeken. Wat te doen als ik terugben na maanden bezinnen? Wat wordt de purpose, de reden om elke dag op te staan? Het zal iets met natuurbehoud zijn, of het steunen van bijzondere beperkte mensen die willen laten zien dat ze volwaardig meedraaien in de samenleving. In ieder geval iets dat betekenis heeft anders kan ik het simpelweg niet. Een volgende blog gaat over purpose en waarden.

Een bijzondere les die ik uit dit project haal, is de invloed van sociale media. Bijna iedereen deelt hoogtepunten en als je daar ontvankelijk voor bent en gaat vergelijken, zou je zomaar depressief kunnen worden. Ik ben er weinig tot niet ontvankelijk voor en dat is maar goed ook; ik heb immers geen huis, geen auto, geen meubelen, geen vaste verblijfplaats, geen bezit.

Het omgekeerde is ook het geval: Als ik twee keer op 75 dagen deel dat ik NIET blij en verdrietig ben, word ik van alle kanten overspoeld met lieve berichtjes. Blijkbaar maakt het nogal wat los. Daar schrok ik dan een beetje van. Het is niet meer dan logisch dat je na 75 dagen afzien ook een minder moment hebt. We delen dat over het algemeen niet en dat maakt dat sociale media een erg vertekend beeld geven en in mijn geval wellicht tot een overreactie leiden.

Een enkeling corrigeert me zelfs: ‘Verdriet moet je niet delen.’ Nee, misschien niet… maar misschien dan de positieve dingen ook niet? Je kunt niets delen, of alles, of alleen de positieve dingen; een afweging die ieder voor zich niet maken. Voor mij heeft het leven twee kanten, plus en min, zwart en wit, Yin en Yang, zomer en winter.

Tot besluit, om deze hele verhandeling over geluk onderuit te halen, kun je maar beter niet te bewust trachten gelukkig te worden. De politiek filosoof John Stuart Mill schijnt geschreven te hebben: Vraag jezelf of je gelukkig bent en je houdt acuut op gelukkig te zijn. Hier gaat eenzelfde kronkel op als bij authenticiteit; zodra je probeert authentiek te zijn, ben je het niet.

Niet meer mee bezig zijn dus en gewoon in het moment zijn, sprak de verlichte pelgrim. Aldus slenter ik om de oude haven van Nice. Het is raar weer, op zee de zon, boven de stad een donkere grijze sluier. Het heeft iets intiems en met duizenden banjeren we over de boulevard en maken foto’s van de fluorescerende zonsondergang boven Antibes aan de einder

Hier op de boulevard talloze panden met op de eerste verdieping een balkon over de hele breedte van het pand, waarop honderden mensen naast elkaar, met de snufferd naar de zee, hun drankje doen. Leuk idee voor de Nederlandse kust, maar ik vermoed dat het in de prullenbak van de behoudendheid verdwijnt.

Ik doe mee maar dan met eigen biertje op een bankje op de boulevard. Mensen kijken, ik kan dat. Honderden ijdele joggers die proberen de vergankelijkheid van het leven af te schudden door op en neer te rennen. Hier is het oprecht zien en gezien worden.

Tientallen gezinnen zitten ontspannen op het keienstrand te picknicken als daar die ene golf is met tsunamitrekjes. Lichte paniek, alle gezinnen nat, inclusief doeken en eten. Daarna staan al diezelfde gezinnen nog een half uur. Waarom ze niet weer gaan zitten, is me een raadsel.

Vrolijk word ik van de kracht van de natuur; één enkele golf kan over de hele breedte van de boulevard van Nice paniek veroorzaken, dat geeft hoop, zeker als je bedenkt dat die golven al sinds lang aanrollen en dat nog duizenden jaren blijven doen. De zee heeft net als bomen en bergen eeuwigheidswaarde, trekt zich weinig van ons aan, laat haar spiegel stijgen…

Na 12,5 kilometer trek ik me terug in mijn donkere hol, prikkels verwerken. De voet heeft gehouden en doet vermoeden dat de loerende shinsplint het vlot verlaten heeft. Morgen 34 kilometer naar Cannes. Filmpje pakken ofzo…

Leestips
Geluk en hoe je daar zelf voor zorgt, Titania Hardie
Geluk voor beginners, Alexandra Stoddard
1.000 wegen naar geluk, Karel Claes
100 geluksversnellers. Voor iedereen die vooruit wil, Jos Arets en Vivian Heijmer
Mijn geluk maak ik zelf wel, Astrid Maria Boshuisen
De maakbaarheid van het geluk, Sonja Lyubomirsky
Geluk alleen maakt niet gelukkig, Thomas d’Ansembourg