Beyond is de (nieuwe) film van astronaut en regisseur Andre Kuipers. Ik wil de film bezoeken om het fenomeen overvieweffect te ervaren omdat ik erover schrijf in mijn boek Back to the wild waarin ik betoog dat een verblijf in de wildernis eenzelfde effect kan bewerkstelligen.

Astronauten zoals Kuipers spreken regelmatig over het “Overview Effect”, een verschijnsel waarbij het zien van de aarde vanuit de ruimte een ingrijpende verandering in perspectief teweegbrengt, met een sterkere focus op milieubescherming en vrede.

Tijdens de première van de film zijn er meer dan 50 astronauten aanwezig uit alle uithoeken van de wereld. Het evenement vindt plaats in het kader van een internationaal astronautencongres dat in Nederland wordt gehouden. Kuipers berlicht de schoonheid van de aarde vanuit de ruimte. Det is de grootste filmpremière die ooit in Nederland heeft plaatsgevonden met ruim 7.000 bezoekers.

Voordat de film begint worden aan acht van de 50 aanwezige astronauten vragen uit het publiek voorgelegd. Bijzonder is dat vrijwel alle astronauten een aantal dezelfde bevindingen delen.

Allereerst zie je geen grenzen als je vanuit de ruimte naar de aarde kijkt. Grenzen zijn een volstrekt menselijke uitvinding. We hebben willekeurige lijnen op kaarten getekend door gebieden en culturen die vanaf een afstand niets betekenen. Ze zitten ons enkel in de weg in onze gezamenlijkheid.

Alle astronauten delen de bevinding dat de aarde een kwetsbare, voornamelijk blauwe bol is. Ze spreken alle met eerbied en respect als ze moeder aarde in de mond nemen. Er is ontzag voor haar en begrip voor haar kwetsbaarheid. We moeten grenzen negeren en de aarde samen beschermen. We zijn allemaal lotgenoten in de handhaving van onze leefomgeving.

De Canadese astronaute Julie Payette (https://en.m.wikipedia.org/wiki/Julie_Payette) zegt het klinkend in het Frans. Ze benadrukt dat deze “blauwe parel” in de duisternis van het heelal ons gemeenschappelijke thuis is, en dat we goed voor de planeet moeten zorgen vanwege de kwetsbaarheid en kostbaarheid van het leven erop.

Kuipers wil ons laten meebeleven hoe een astronaut de aarde van verre ziet. De film kent eigenlijk geen teksten of toelichtingen behalve enkele woorden onderin het scherm als reflectie van zonlicht of besneeuwde bergen.

Het betreft één grootse belevenis van audio en beeld. 40 songs van Vangelis knallen over je heen en onder het horen van de klanken vlieg je mee op een van de drie schepen die figureren in de film. De aarde glijdt een uur lang onder je door.

Summum is een song van Vangelis bewerkt door Armin van Buuren. Onder luide beats rolt de aarde bij nacht versneld onder je door terwijl je oplichtende steden voorbij ziet knallen. Van Buuren heeft de song nog aan Vangelis – zijn voorbeeld als toonzetter in de elektronische muziek – kunnen voorleggen voordat hij overleed en diens goedkeuring gekregen.

Het geheel is een culminatie van spetterende beelden en donderende klanken die je respect doen hebben voor het fenomeen astronout. Het zijn met recht helden die geschiedenis schreven. Mensen die meerdere talen spreken, teamplayers zijn en naast hun specialisme over allerhande vaardigheden beschikken. Zelfs presentator Humberto Tan moet even benoemen dat alle astronouten zo aardig zijn, waarop Kuipers aangeeft dat je wel een specialist kunt zijn, maar als je geen teamplayer bent, wordt het niks in een ruimtestation. Het zijn de helden van weleer die we tegenwoordig nog maar zo weinig hebben en/ of eren.

Het is mijn hoop dat daarom zoveel mogelijk mensen deze film gaan zien en in de wens van alle astronauten beseffen dat we samen de aarde moeten beschermen. De astronout Rusty Schweickart (https://en.m.wikipedia.org/wiki/Rusty_Schweickart) formuleert het prachtig: ‘Toen je geboren werd zat je 8 maanden in de buik van je moeder, je trapte haar en ze kon het nauwelijks nog aan. En toch hield ze van je. Toen je geboren werd, werd de relatie tweezijdig en ging je van haar houden, een wederkerige liefde. Evenzo behandelen we Gaia slecht tot een collectief bewustzijn geboren wordt en de liefde tweezijdig wordt.’

In andere woorden: Hij heeft hoop en het zou op korte termijn kunnen gebeuren. Een andere astronaute geeft aan dat ze veel vertrouwen heeft in de nieuwe generatie, ze zijn zo bewust…

Ik vind de titel niet zo op z’n plek, Beyond; Ode to Earth. Als je hoop wilt kweken en klimaatbehoud wilt, is Beyond een woord dat een verkeerde toon zet. Beyond zegt me niet zoveel en ‘Within reach’ zegt me dan meer. Ook omdat de astronouten aangeven dat ze met 28.000 kilometer per uur steeds in 90 minuten rondom de aarde vliegen en hij dus heel miniem aandoet. Hij is tastbaar, klein en te overzien. De hele film draait om die kleine mooie aarde.

Ik had Blue Marble mooier gevonden naar de beroemde foto van de aarde, genomen door astronauten van de Apollo 17-missie in 1972 op ongeveer 29.000 kilometer afstand van de aarde (https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Aarde_(planeet)). Dat doet echter helemaal niets af aan de film zelf. Het was een trage aaneenschakeling van indrukwekkende, buitenaardse beelden, geheel in tegenstelling tot alle snelle films van tegenwoordig. Een film die vertraagt en tot bezinning uitnodigt. Een film die bij mij een klein overvieweffect teweeg brengt.

Persoonlijk vond ik het een zinneprikkelende film die mijn bewustzijn ten aanzien van de aarde nog verder heeft vergroot en ik wil me (nog) meer inzetten voor het klimaat.

Ga het zelf zien en verwonder je!

https://m.youtube.com/watch?v=QElCYSPAXwI